Na svakom koraku nalazi se spomenik u čast neke od velikih istorijskih ličnosti našeg naroda
Kada sam se u cilju pisanja ove reportaže konsultovala s jednim Valjevcem, prvo što me je, čak i pomalo zaprepašćeno, upitao jeste: “Misliš da obiđeš sve za dan?” Odmah mi je bilo jasno da to neće biti izvodljivo, pa sam tako za jedan od najstarijih gradova naše zemlje, koji je oduvek bio poprište značajnih istorijskih događaja, izdvojila ceo vikend.
Ono što karakteriše Valjevce svakako su specifičan mentalitet, duhovitost i naglasak, kao jedan od najpravilnijih u Srbiji.
TRAGOM PROŠLIH VREMENA
Verujem da ne postoji osoba koja nije pogledala ili makar čula za čuvene domaće filmove “Zona Zamfirova” i “Ivkova slava”, a upravo su ova dva filma snimljena u najpoznatijoj valjevskoj ulici – Tešnjaru, ujedno i mojoj prvoj stanici. Retko gde u Srbiji može se videti nešto slično s obzirom na to koliko su dobro očuvani orijentalni stil i duh prošlog vremena, kojim odiše, a koji će vas pri prvom pogledu na kaldrmu i objekte izgrađene u otomanskom stilu vratiti nekoliko vekova unazad.
Pored starih zanatskih i trgovačkih radnjica i fasada različitih boja, sam položaj Tešnjara, smeštenog između Kolubare s leve strane i brda s druge, učiniće da se osećate kao da ste u poseti nekoj drugoj državi. Najbolje vreme za posetu ovog kraja je avgust, ne samo zbog sunčanih dana, koji čine da on izgleda još lepše, već i zbog čuvene kulturno-umetničke manifestacije Tešnjarske večeri. Na pet minuta šetnje severno od Tešnjara, s druge strane Kolubare, a u samom srcu grada, kod glavne šetačke zone, Knez Miloševe ulice, nalazi se Narodni muzej Valjeva, koji je pre samo nekoliko godina nominovan za najbolji muzej Evrope. Pored svih zanimljivosti koje nudi poput istorije života običnog čoveka od neolita, pa sve do 19. veka, brojnih priča o Nadeždi Petrović i njenoj sudbini, kao dobrovoljnom volonteru u valjevskoj bolnici za vreme Prvog svetskog rata, u sklopu muzeja, kao glavna atrakcija, nalazi se kabinet Živojina Mišića. Iako svima poznat, malo ko zna da se mesto na kom je sedeo i pisao, smišljajući i danas poznate strategije, nalazi upravo na ovom mestu, kao jedan od najvrednijih eksponata.
Još jedna neizostavna zanimljivost koja čini izdvojeno odeljenje muzeja jeste Muselimov konak, koji predstavlja najstariju zgradu sačuvanu u Valjevu, nastalu krajem 18. veka za potrebe muselima, turskog upravnika Valjevske nahije. U podrumu ove male zgrade bili su zatvoreni valjevski kneževi Aleksa Nenadović i Ilija Birčanin i odatle odvedeni na gubilište.
Grad-bolnica
Zbog geografskog položaja i blizine fronta u vreme Velikog rata, Valjevo je postalo glavni centar za prijem ranjenika, izbeglica i obolelih. Nakon prvih velikih bitaka srpske vojske, pristizanje vojnika i ranjenika dovelo je do porasta broja stanovnika na 100.000, deset puta više nego u miru. Kako se sukob pojačavao, a broj ranjenika povećavao, krajem septembra 1914. brojne kafane i hotelske prostorije stavljene su na raspolaganje bolničarima, a vlasnicima preostalih lokala naređeno je da ih cele noći drže otvorenim da nijedan povređeni ne bi ostao na ulici. Ceo grad postao je bolnica.GRAD SPOMENIKA
Valjevo s razlogom nazivaju gradom spomenika. Kroz čitav grad, na gotovo svakom koraku, nalazi se spomenik neke od velikih ličnosti koje su upisane u istoriju našeg naroda poput Živojina Mišića, Nadežde Petrović, Prote Mateje Nenadovića, ali i Desanke Maksimović, koja je spomenik dobila još za života.
Neizostavna stanica i kulturno-istorijski spomenik od izuzetog značaja jeste i Valjevska gimnazija, jedna od najlepših i najstarijih u Srbiji, koja je nedavno proslavila 151 godinu postojanja, kao i Spomen-groblje iz Prvog svetskog rata, koje se nalazi nedaleko od Tešnjara. Svi oni koji su naročito zain teresovani za istorijsku sliku grada na oko pola kilometra od centra mogu videti i Kulu Nenadovića. Izgrađena je i služi la za vojne potrebe, a gradnjom su rukovodili gospodar Jakov Nenadović i njegov sin Jefrem. Između ustanaka od 1813. do 1815. Turci su je koristili kao za tvor, zbog čega je kasnije, po oslobođenju Valjeva, vojvoda Sima Nenadović srušio.
Dvadeset godina kasnije je obnovljena i do kraja 19. veka služila je kao skladište za čuvanje baruta.
NAJČISTIJA REKA SRBIJE
O Valjevu ne može mo govoriti, a da nam jedna od prvih asocijacija ne bude reka Gradac. Prizor čiste smaragdne vode, koji ćete imati priliku da vidite na obalama najčistije reke u Srbiji i jedne od najčistijih u celoj Evropi, sigurno neće biti traćenje vremena.
Gradac je sam po sebi vrlo specifična reka jer se od izvorišta do ulivanja konstantno menja i različito ponaša. Izvire kod planine Povlen, najveće u nizu valjevskih planina, i tokom čitavog toka od 22,7 kilometara pun je iznenađenja, znamenitosti i predstavlja pravu malu avanturu.
MANASTIRI LELIĆ I ĆELIJE
Ovde imate priliku da vidite manastir Ćelije, zadužbinu kralja Dragutina Nemanjića, iz 13. veka. Ovaj manastir bio je dom čuvenom duhovniku, mudracu i iscelitelju Avi Justinu Popoviću, kome veliki broj namernika i danas dolazi da poseti mošti. Manastir Lelić takođe je neizbežan tokom šetnje. Zadužbina je čuvenog duhovnika, vladike Nikolaja Velimirovića. Prelepa crkva sagrađena je u moravskom stilu, kombinovanjem kamena, cigle i sige, što posebno doprinosi njenom šarmu.
VIŠE OD 70 PEĆINA
Ono što na mene uvek ostavi najveći utisak jesu prirodne lepote, za koje su bile potrebni milioni i milioni godina da bi danas imale svoj neverovatni izgled i oduzimale dah svim posetiocima. Upravo takav je utisak kada vidite kanjon reke Gradac s više od 70 pećina.
Najpoznatija, Degurićka, prednjači u odnosu na druge dužinom svojih hodnika, veličinom, a posebno lepotom pećinskog nakita.
U blizini pećine je istoimeno selo, a nadomak sela je brana koja, pored svoje svrhe, predstavlja i omiljeno kupalište Valjevaca.
GASTRONOMSKI PEČAT
Gastronomska kultura je neodvojivi deo nematerijalne kulturne baštine jedne zemlje, baš kao i jezik, običaji i legende svakog kraja. Nezaobilazno za potpuni užitak i pun doživljaj ovog kraja svakako su poznati duvan-čvarci. Nisu mnogo masni i može se reći da ih valja jesti u svakoj prilici i na svakom mestu, a Valjevci ih često nose kao poklon kada idu u goste u druge krajeve. U njihovu slavu organizuju se Dani valjevskih duvan-čvaraka.
POZNATI VALJEVCI
Mnogo je ličnosti koje su mudrošću, hrabrošću, požrtvovanjem, čašću, kreativnošću i nadarenošću ispisale stranice srpske istorije. Neki od najpoznatijih Valjevaca, osim gorepomenutih vojvode Mišića, Desanke i nekoliko znamenitih članova porodice Nenadović, bili su i knez Ilija Birčanin, pisac Milovan Glišić, vladika Nikolaj Velimirović, slikar Ljubomir Ljuba Popović, majori Mihailo Madžarević i Vojislav Tankosić, revolucionar Žikica Jovanović Španac, baletski umetnik Milorad Mišković, voditelj Miloje Mića Orlović, pevač Miki Jevremović, šahovski velemajstor Dragoljub Velimirović, političar Zoran Đinđić… Poznati Valjevci su i pesnik Matija Bećković, glumci Voja Brajović, Jasmina Avramović, Nenad Jezdić, Nebojša Milovanović i Nela Mihailović, džez muzičar Jovan Maljoković, pop muzičar Željko Joksimović, košarkaš Miloš Teodosić…
Moderna galerija
Smeštena je u zgradu sintetički modelovanu kao kombinacija neoklasicističkog segmenta kompleksa Valjevske gimnazije i modernističkih rešenja Visoke poslovne škole strukovnih studija. Stalnu postavku galerije, osnovane 1985, danas čine dela jugoslovenskog i pariskog perioda Ljubomira Ljube Popovića, spomen-soba umetnika sa memorabilijama i bibliotekom i dela iz Zbirke savremene umetnosti. Rad galerije usmeren je ka predstavljanju umetničkih radova neofiguracije i dela koja su bliska teorijskim postavkama grupe “Mediala”.
Hvala što čitate POSTINFO!
👋
